Hoe kom je aan een burn-out en hoe kom je er van af?

Laat ik een voorbeeld geven. Het is een mooie zonnige dag en je besluit om een lekkere boswandeling te maken. De bomen staan prachtig in het blad en je geniet ervan. Op een gegeven moment bedenk je dat er in dit bos wolven zijn gesignaleerd. Hoewel je geen wolvengehuil hoort en geen takken hoort kraken ben je toch een beetje op je hoede. Voor je gevoel word je gadegeslagen door een paar hongerige wolven-ogen. Je ziet echter niets maar je bent wel alert geworden. 

Op dat moment is de boswandeling niet meer zo leuk en ben je meer bezig met de gedachte waar je heen kunt vluchten als je een wolf tegenkomt. Dat gevoel heet ‘stress’. 

Om het nog erger te maken: in alle consternatie ben je een beetje verdwaald en het begint te schemeren. Gaandeweg maakt zich paniek van je meester. Je zou het bos wel uit willen rennen maar weet niet welke kant je op moet! Van vermoeidheid ga je op een gegeven moment maar op een boomstronk zitten en wacht af wat er komen gaat. De angst heeft je verlamd en je kunt niets meer. 

Moraal van het verhaal: je kan een burn-out krijgen als je de regie verliest en daardoor een angstgevoel ontwikkelt.

Wat gebeurt fysiek er in je lichaam?  De hersenen geven een seintje dat er cortisol geproduceerd moet worden want dit hormoon zorgt ervoor dat je alert wordt. Als het gevaar zich manifesteert dan kan je snel handelen. Het lichaam wordt zo paraat gemaakt om te vechten of om te vluchten.

In je lichaam zit een sensortje dat aangeeft als er voldoende cortisol in je bloed zit. Gewetensvolle mensen overbruggen dit sensortje waardoor er eigenlijk een iets te hoog niveau van cortisol in het bloed komt.

Dit kan lichamelijke klachten geven zoals hartkloppingen, tinteling, niet doorslapen, paniekgevoel enz.

Als de situatie van ‘overspannen zijn’ te lang doorgaat dan grijpt het lichaam in door de productie van cortisol eventjes helemaal te stoppen (bijnier-falen). Dan heb je dus een burn-out en kan je eventjes helemaal niks meer.

Samengevat: als je in het werk of prive met situaties wordt geconfronteerd die je niet overziet waardoor je voor je gevoel de regie gaat verliezen dan ontwikkelt zich een angst die leidt tot een hogere productie van het stresshormoon cortisol. Kenmerkend is dat je dan vooral bedreigingen ziet en niet meer in mogelijkheden denkt. Of met andere woorden: je geniet niet meer van de boswandeling maar bent gespinsd op alle geluiden die je hoort.

Er is geen pilletje dat de cortisol netjes binnen de perken houdt en de klachten laat verdwijnen. De crux ligt hem erin dat je anders gaat denken en daarmee je angst leert beheersen. In de praktijk zien we dat mensen met stressgerelateerde klachten lopen te piekeren; het eindeloos doordenken zonder een beslissing te nemen. Dat brengt je in een negatieve cirkel waarmee je de batterij langzaamaan leeg trekt. Er ontstaat een bloemkool aan gedachten: niet te overzien en weinig structuur. Die bloemkool aan gedachten moet hanteerbaar gemaakt worden.

Dat kan bijvoorbeeld door dingen op te schrijven zodat de gedachten grijpbaar worden en er structuur kan worden aangebracht. Oftewel, als je weet waar de wolven precies zitten dan kan je een plan maken om uit het bos te komen.

Bokslag helpt mensen bij dit proces: de kluwen aan gedachten ontrafelen en helpen om de juiste beslissingen te laten nemen.