Geven maakt gelukkig

  • di, 04 jan 202214:46

 

Van geven word je gelukkig

In onze nieuwsbrieven komen onderwerpen ter sprake die we in onze adviespraktijk tegenkomen. Deze keer: waarom kunnen we zo slecht ontvangen en voelen we ons gelukkig als we kunnen geven? In ons brein wordt het geluks-centrum geactiveerd als reactie op geven.


In een Zwitsers onderzoek kreeg een aantal mensen een bepaald bedrag om te besteden: de ene helft mocht dit voor zichzelf gebruiken, de andere helft kreeg de opdracht om het bedrag aan anderen te besteden. Na afloop van het onderzoek bleken de ‘gevers’ gelukkiger te zijn. Het spreekwoord zegt het al: ‘het is beter te geven dan te ontvangen’. 
Wat is de (psychologische) betekenis van geven? Door te geven krijgen we een bepaalde verbondenheid met elkaar; het geven aan degene die hoger in rangorde staan kan betekenen dat je bescherming ‘koopt’. Althans, bij apen werkt dat zo. En het geven aan iemand die lager in rangorde staat betekent dat diegene afhankelijk van je wordt; je ‘koopt’ als het ware commitment.
Degene die ‘geeft’ is in de regel de onafhankelijke partij. Die bepaalt wát er gegeven wordt, aan wíe hij geeft en wannéer hij dat doet. De gever is dus dominant en ook al is hij er wellicht niet op uit om de ander afhankelijk te maken, de balans is toch uit evenwicht. In ons denken hebben we een logica ontwikkeld dat je in de schuld staat als je wat van een ander krijgt. (Een centrale thema van de mensheid is ‘schuld en boete’, omdat een mens een geweten heeft). Het afhankelijkheids-denken van de ontvanger heeft te maken met de balans die we met elkaar hebben bedacht oftewel; ‘voor wat, hoort wat’. En omdat we niet afhankelijk willen zijn vinden we het zo lastig om iets van een ander aan te nemen. Kennelijk geloven we niet in altruïsme, de onbaatzuchtigheid van mensen.
Als je iets ontvangt dan is het gebruikelijk dat je ‘dankjewel’ zegt. Eigenlijk een beetje onnatuurlijk; het is aangeleerd gedrag. De gemiddelde kleuter heeft er al moeite mee om ‘dankjewel’ te zeggen.
Waarom vinden mensen het zo moeilijk om ‘dankjewel’ te zeggen? Wellicht omdat daarmee de afhankelijkheidsrelatie bevestigend wordt? Als ontvanger heb je geen mogelijkheid om een keuze te maken; of je nu een compliment krijgt of een cadeautje, het overkomt je. Veel mensen voelen zich dan ook wat ongemakkelijk als ze een compliment krijgen (wat zelfs tot een soort ‘schuldgevoel’ kan leiden). Veel mensen hebben een negatiever beeld van zichzelf dan de omgeving van hen heeft. De manier waarop we naar onszelf kijken (je zelfbeeld) bepaalt hoe ongemakkelijk je je voelt als je een compliment krijgt. Een complimentje van iemand die dicht bij je staat gaat meestal nog wel omdat je de herkomst kunt plaatsen, maar als een vreemde ons een compliment geeft dan voelt dat vaak wat ongemakkelijk. Er komt al gauw achterdocht bij kijken: ‘wat heeft die ander van me nodig’.
Opvallend is dat kleine kinderen daar geen last van hebben; als ze een compliment krijgen, dan geloven ze dat.  Die zijn kennelijk zo naïef om te denken dat mensen hen geweldig vinden. Maar als het besef groeit dat ze onderdeel zijn van een grotere sociale groep waar kennelijk bepaalde spelregels heersen dan verdwijnt die onbevangenheid.
Soms zouden we iets meer kind moeten zijn, dat zou het leven een stuk overzichtelijk maken (en de wachtkamers wat leger).